10 Zelfevaluatie-instrumenten: Checklist voor mensenrechtennaleving
Waarom is zelfevaluatie van de naleving van de mensenrechten relevant?
Zelfevaluatie van de naleving van de mensenrechten ondersteunt organisaties bij het vrijwillig controleren of hun activiteiten in overeenstemming zijn met de mensenrechtenregels en normen. Zij zijn een manier om deze abstracte regels en normen in hun activiteiten te implementeren.
De processen die nodig zijn om te voldoen aan de verplichtingen inzake eerbiediging en bescherming van de mensenrechten zijn dynamisch. De uitvoering ervan hangt ook af van het type organisatie of waardeketens, de specifieke context (land, betrokken lokale gemeenschappen), mensenrechtenrisico's, enz. Een zelfevaluatie op maat helpt organisaties om algemene regels en normen aan te passen aan hun specifieke kenmerken. Deze richtsnoeren, controlelijsten of gegevensbanken bieden richtwijzers en nuttige informatie om organisaties te helpen bij het uitvoeren van deze zelfevaluatie.
De resultaten van de zelfevaluatie mogen niet worden gebruikt om te proberen de naleving te certificeren, maar om leemten op te sporen en de activiteiten aan te passen aan de internationale regels en normen op het gebied van de mensenrechten. Zelfevaluatie-instrumenten zijn bedoeld om te worden gebruikt als voorbereidende werkzaamheden voor het toezicht op de activiteiten van een organisatie of haar partners.
Gezien de moeilijkheid om de meeste indicatoren die in de zelfevaluatie zijn opgenomen, te construeren, zijn de resultaten slechts indicatief. Ze moeten worden gezien als een verkennend overzicht van de situatie van een organisatie of haar partners, dat het mogelijk maakt om risico's te identificeren en te evalueren, zodat corrigerende of aanvullende maatregelen kunnen worden genomen om het beleid en de processen te verbeteren of te corrigeren.
Zelfevaluaties zijn ook een manier om belanghebbenden en partners te informeren over een beleidsverbintenis inzake de eerbiediging van de mensenrechten. Op deze manier kunnen organisaties een hefboomfunctie hebben in hun waardeketens en een nalevingscultuur bevorderen die is aangepast aan de specifieke kenmerken van de organisatie. Zelfevaluaties kunnen ook de eerste stap zijn in een gepast zorgvuldigheidsonderzoek op het gebied van de mensenrechten of een mensenrechteneffectbeoordeling.
